Rừng quốc gia U Minh Cà Mau

Vườn quốc gia Mũi Cà Mau là một vườn quốc gia tại xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. Được thành lập theo quyết định số 142/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ngày 14 tháng 7 năm 2003 trên cơ sở nâng cấp khu bảo tồn thiên nhiên Đất Mũi (thành lập theo quyết định số 194/CT, ngày 9 tháng 8 năm 1986).

Ngày 26 tháng 5 năm 2009, cùng với cù lao Chàm, vườn quốc gia này được UNESCO đưa vào danh sách các khu dự trữ sinh quyển. Ngày 13 tháng 4 năm 2013, Ban thư ký Công ước Ramsar thế giới trao bằng chứng nhận vườn quốc gia Mũi Cà Mau trở thành khu Ramsar thứ 2088 của thế giới, thứ 2 tại Đồng bằng sông Cửu Long và thứ năm của Việt Nam.

Nói về địa hình và điều kiện tự nhiên, không nơi đâu đặc biệt bằng Cà Mau. Bởi ngoài biển, rừng U Minh Hạ trù phú còn có rừng ngập mặn Cà Mau với hệ sinh thái đa dạng độc đáo bậc nhất.

Quá trình kiến tạo hình thành nên vùng đất hình chữ V, giống một bán đảo có ba mặt giáp biển. Yếu tố địa lý này đã tạo xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của chuỗi rừng ngập mặn Cà Mau đặc trưng. Ai về cực Nam mà chẳng phải qua, phải ghé thăm rừng ngập mặn Cà Mau cho biết một lần.

Cà Mau có hai hệ thống rừng rất nổi tiếng, đó là rừng tràm U Minh và rừng ngập mặn Năm Căn. Dưới tán tràm xanh mướt, chạy dài tít tắp như nối tận chân trời là nơi cư ngụ của vô số loài động vật hoang dã như nai, heo rừng, khỉ, chồn, trăn, rắn, rùa, tê tê… trong đó nhiều loài quý hiếm có tên trong sách đỏ.

Rừng U Minh nằm tiếp giáp với vịnh Thái Lan, là một trong những cánh rừng quý hiếm với hệ thực vật đa dạng bậc nhất ở nước ta. Địa hình của rừng U Minh được chia làm hai vùng khác nhau gồm U Minh Thượng và U Minh Hạ. U Minh Thượng thuộc tỉnh Kiên Giang còn rừng U Minh Hạ thuộc tỉnh Cà Mau. Rừng quốc gia U Minh Hạ có hệ động thực vật rất đặc và phong phú, đa dạng. Nơi đây có 250 loại thực vật cùng nhiều loại chim quý sinh sống. Đến đây du khách ngồi thuyền đi giữa cánh rừng nguyên sơ là một trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị, khám phá đa dạng của hệ thực vật và các loại chim quý. Ngắm rừng tràm bạt ngàn, hương thơm ngào ngạt và nghe nhiều câu chuyện thú vị do người dân địa phương kể. 

Rừng tràm U Minh Hạ có tổng diện tích khoảng 35.000 ha. Trong đó, có 8.256 ha được công nhận Vườn quốc gia U Minh Hạ. Bao bọc chung quanh còn có 25 nghìn ha rừng và đất vùng đệm với các loài động, thực vật vô cùng phong phú. Với những ai lần đầu đến với rừng U Minh Hạ sẽ bị choáng ngợp trước sự bao la, mênh mông bạt ngàn của một khu rừng nguyên sinh rộng lớn này.

Hơn 8 nghìn ha rừng tràm của Vườn quốc gia U Minh Hạ phủ một mầu xanh tươi mát, chạy dài tít tắp đến tận chân trời, không khí trong lành. Đến đây có cảm giác như rũ bỏ hết mọi ưu phiền,  hòa nhập hoàn toàn vào thiên nhiên. 

Bạn có bất ngờ không khi dưới tán tràm xanh mướt, rậm rạp kia chính là nơi cư ngụ của vô số loài động vật hoang dã như nai, heo rừng, khỉ, chồn, trăn, rắn, rùa, tê tê…Theo ông Huỳnh Minh Nguyên, Giám đốc vườn quốc gia U Minh Hạ, nhờ áp dụng chế độ quản lý nghiêm ngặt nên vườn quốc gia U Minh Hạ không ngừng phát triển, bảo tồn. Là môi trường lý tưởng cho các loài động vật hoang dã quý hiếm lưu trú, sinh trưởng. 

Hiện nay, động vật hoang dã quý hiếm tồn tại trong vườn quốc gia ngày càng nhiều. Nếu cách đây 10 năm, đàn nai xuất hiện lưa thưa thì bây giờ số lượng đàn nai ước tính từ 700-800 con, trong đó có những con nai già trọng lượng lên tới 180 kg. Đàn heo rừng cũng có hàng trăm con. Đặc biệt trong vườn quốc gia U Minh Hạ xuất hiện nhiều loài chim quý như chim sen, chằng bè, đây là loài chim to với sải cánh trên 1m, trọng lượng hàng chục kg.

Cùng với sự phong phú đó, nơi đây còn có khoảng 60 loài cá nước ngọt và cá nước lợ, nhiều con cá lóc, cá bông nặng khoảng 1 đến 2kg. Cá, chuột đồng, lươn, rắn nhiều vô kể và đó chính là đặc sản của vùng đất này với những món mà chỉ nghe giới thiệu đã thấy vô cùng hấp dẫn như cá lóc nướng trui, lươn um lá nhàu, chuột đồng chiên, rắn bông súng nướng mọi… chấm muối hạt dầm với ớt xanh.

Đặc biệt, nếu đến rừng tràm U Minh Hạ vào mùa trái giác chín rộ, nhiều người sẽ không khỏi bất ngờ. Trái giác được ví như nho rừng ở vùng U Minh. Người dân quê thường dùng trái xanh để kho cá hoặc nấu canh chua và trái chín để ngâm rượu, rượu trái giác ngọt thơm như rượu vang vậy. Mùa giác bắt đầu từ tháng 6 và kết thúc vào cuối năm âm lịch. Vào thời điểm này, nhiều hộ dân ở huyện U Minh tranh thủ đi hái và bán cho các cơ sở thu mua, mang về nguồn thu nhập tương đối khá.

Và sẽ là thiếu sót lớn nếu không kể đến loại mật ong hoa tràm nức tiếng của rừng U Minh Hạ, thứ mật trong và vàng như nước cam, đặc sánh, thơm ngào ngạt hương vị của hoa tràm, mang lại giá trị dinh dưỡng cao cho sức khỏe. Dưới tán rừng, quanh năm loài ong cần mẫn đi hút mật từ những nhuỵ bông tràm về xây tổ.

Tự bao đời nay, nhiều người dân U Minh đã sinh sống bằng nghề gác kèo ong. Người đi rừng chỉ cần chọn một vị trí tốt trong rừng đặt một đoạn thân cây, thường là cây tràm hoặc cây cau (còn gọi là kèo ong), khoảng hơn chục ngày sau là đàn ong kéo về xây tổ cho sản lượng mật dồi dào.

Mang trong mình những vẻ đẹp hoang sơ cùng nhiều sản vật quý hiếm nên từ lâu, rừng U Minh Hạ đã trở thành một địa điểm đặc biệt hấp dẫn du khách từ khắp mọi nơi tìm về.

Chức năng của rừng U Minh Cà Mau

1. Bảo tồn lâu dài mẫu chuẩn sinh thái có tầm quan trọng quốc gia, khu vực và thế giới trên cơ sở các giải pháp khoa học, kinh tế và xã hội để bảo vệ hệ sinh thái đất ngập nước vùng đất mũi đang trong quá trình diễn thế tự nhiên.

2. Phục vụ các hoạt động tham quan, du lịch sinh thái và hợp tác quốc tế, xây dựng và thực nghiệm các mô hình bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên rừng ngập mặn, phát huy giá trị và chức năng kinh tế của hệ sinh thái đất ngập nước. Qua đó cải thiện điều kiện sinh sống của nhân dân trong vùng.

3. Rừng phòng hộ bảo vệ môi trường, hạn chế xói lở, thúc đẩy quá trình bồi tụ bờ biển, để bảo vệ đời sống và sản xuất của nhân dân các vùng đất liền, bảo vệ khu cư trú của ngư dân ở vùng ven biển, tạo nền tảng cho quá trình phát triển bền vững ở vùng ven biển.

4. Bảo vệ đa dạng sinh học của các hệ sinh thái rừng ngập mặn, nơi cư trú cho các loài sinh vật ở vùng ven biển, cung cấp dinh dưỡng cho các loài thủy sản, hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất ở vùng ven biển.

5. Xây dựng cơ cấu xã hội nghề rừng ổn định, phù hợp với các mục tiêu quản lý, bảo vệ và phát triển rừng thông qua việc cải thiện và nâng cao tính bền vững của các hệ canh tác Lâm-Ngư nghiệp, tăng năng suất của rừng để nâng cao lợi ích kinh tế của những diện tích rừng ngập mặn ở vùng đệm của Vườn quốc gia.

6. Góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về các giá trị của rừng và của hệ sinh thái đất ngập nước và các phương pháp sử dụng bền vững tài nguyên đất ngập nước.

7. Góp phần củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị và trật tự xã hội ở vùng cực Nam của Việt Nam.

MỘT SỐ TOUR DU LỊCH THAM KHẢO:

1. Tour du lịch Cà Mau 3 ngày 3 đêm – Về thăm đất mũi

2. Tour du lịch Cà Mau – Bạc Liêu – Sóc Trăng – Cần Thơ 3 ngày 3 đêm

3. Tour du lịch Cà Mau – Bạc Liêu – Sóc Trăng – Cần Thơ 4 ngày 4 đêm

4. Tour du lịch Cần Thơ – Sóc Trăng – Bạc Liêu – Cà Mau 4 ngày 3 đêm

5. Tour du lịch Đồng Tháp – Châu Đốc – Hà Tiên – Cần Thơ 5 ngày 4 đêm